Afganistan’da 1978’de Davud Han’a karşı gerçekleştirilen darbeyle başlayan istikrarsızlık, işgal ve iç savaş 43 yıl sürdü. Bu savaşın farklı aşamaları oldu. Şimdi Taliban’ın kontrolü ele geçirmesi sonrasında yeni bir iç savaş dönemine girilmesi ihtimali pek bulunmuyor. Çünkü bu hareket karşısında savaşabilecek örgütler ve milis güçleri büyük ölçüde dağıldı. İşgal güçlerinin tamamına yakını çekildi. Bu güçler tarafından desteklenen ve himaye edilen Kabil hükümeti sahayı terk etti ve ona bağlı silahlı güçler Taliban’a teslim oldu.

Taliban kelimesi "öğrenci" anlamına gelen tâlib kelimesinin çoğuludur. Yani "öğrenciler" anlamına gelir. Bu hareketin böyle adlandırılmasının sebebi ise çekirdeğini Hint Yarımadası’nda yaygın olan medreselerdeki öğrencilerin ve onların idarecilerinin oluşturmasıdır. Hareket kendini, "Taliban İslâmi Hareketi" olarak adlandırmaktadır.

Hint Yarımadası’ndaki medrese geleneği hayli eskiye dayanır. Ancak bu medreseler uzun yıllardan beridir kendilerini yenilememişlerdir ve eski klasik uslubla eğitim vermektedirler. Ayrıca bu kurumlar sadece dini ilimlerin öğretildiği medreselerden ibaret değil aynı zamanda öğrencilerin belli bir disipline sokulduğu kurumlardır. Buralarda tarikatlardakine benzer bir disiplin ve iç sirkülasyon hâkimdir. Öğrenciler hocalarına mutlak surette itaat eder ve onların emirlerini adeta dini emir gibi değerlendirirler. Hocaların din ilimlerini kendilerinden daha iyi bildiklerini düşünerek onların emirlerini öğrendikleri bilgilerin ışığında muhakeme etme gereği bile duymazlar. Aynı zamanda bu medreseler kendi içlerinde merkezden taşraya doğru bir örgütlenme silsilesine sahiptirler. Bu örgütlenme paralelinde, merkezden taşraya doğru bir emir - itaat disiplini de getirmektedir. Dolayısıyla merkezin kontrol altına alınması geniş bir alan üzerinde etkili olan medreseler grubunun tümüyle kontrol altına alınması imkânı verir.

Bu medreseler Rus işgaline karşı Afgan cihadının sürdüğü yıllarda da eğitim öğretim fonksiyonunu devam ettiriyordu. Hatta Rus kuvvetlerine karşı savaşan mücahitlerden birçoğunun çocukları bu medreselerde okuyordu.

Rus işgal güçlerinin Afganistan'dan çıkarılması dolayısıyla ülkedeki komünist saltanata son verilmesinden sonra mücahit grupları arasında çatışmaların başlaması bütün ülke halkını rahatsız etti. Bu durum, ülkedeki kardeş kavgasına son vermek amacıyla ortaya atılacakların çok iyi değerlendirebilecekleri bir toplumsal altyapı oluşturdu. İşte bu altyapı ve sözünü ettiğimiz medreselerin kendi iç disiplini, Taliban İslâmi Hareketi adıyla meydana atılıp; "Biz kardeşkanı dökülmesine son vermek istiyoruz" diyenlerin işlerine yaradı.

Taliban hareketi ilk ortaya çıktığında çok fazla kimsenin dikkatini çekmemişti. Ancak hareket, kısa zamanda geniş bir alan üzerinde etkili olunca ve Rus işgaline karşı yürütülen mücadelenin başından beri varlığını hissettiren bazı hareketler karşısında üstünlük sağlayınca dikkatleri üzerine çekti. Hareketin bu başarısıyla birlikte hakkında değişik iddialar da basın yayın organlarına yansımaya başladı. Bazıları bu hareketin CIA ve Pakistan istihbaratı tarafından yönlendirildiğini ileri sürdüler. Bazıları Pakistan ve Suudi Arabistan'dan yardım aldığını söylediler. Hareket mensupları ise kendilerinin hiçbir dış bağlantılarının olmadığını, tamamen Afganistan'a özel ve ülkeyi içine düşmüş olduğu girdaptan kurtararak İslâm nizamını bir bütün olarak uygulamaya geçirmek isteyen bir hareket olduklarını iddia ettiler.