Sayı : 495   **
Ribat Dergisi Aralık 2016

Fıkıh Köşesi

Saffet Köse

Aynı Anda 3 Boşanma Geçerli midir ?

  • 07 Ekim 2020
  • 1158 Görüntülenme
  • 454. Sayı / 2020 Ekim
Yazıyı Dinle
0:00
0:00
Yazarın Diğer Yazıları
Saffet Köse
Tüm Yazı Arşivi



Hz. Ömer’in geçici bir tedbir olarak öngördüğü ve bu yönü dikkate alınmadan sabit bir hüküm olarak kabul edilerek yürürlükte tutulan aynı anda üç boşamanın üç kabul edilmesi, insanların hareket alanını son derece kısıtladığı ve kocasının boşadığı karısına dönüş imkânını ortadan kaldırdığı için bir müddet sonra Allah ve Rasûlünün lanetlediği (Ebû Dâvûd, “Nikâh”, 15; Tirmizî, “Nikâh”, 28; Nesâî, “Talâk”, 13) hüllecilik mefsedetini ortaya çıkarmıştır. Bu sebeple böyle bir hükmün bu yönünü dikkate alan bazı âlimler Hz. Peygamber dönemindeki aslî hükme dönmek gerektiğini savunmuşlar ve günümüz araştırmacılarından bir kısmı da bu görüşü tercih etmişlerdir.

 

1-Kaparo nedir? Alış-verişlerde kaparo caiz midir?

Kaparo, alım-satım ya da kiralama akitlerinde, müşterinin, yaptıkları sözleşmeyi tamamlaması halinde anlaştıkları bedele sayılması ve fiyattan düşülmesi, anlaşmayı feshetmesi halinde de bu bedeli karşı tarafa bırakması yani geri almaması üzerine yapılan bir ön ödemedir.

Kaparonun caiz olup olmadığı meselesi İslâm âlimleri arasında tartışmalıdır. Bu konudaki ihtilafın sebebi hadis kitaplarında caiz olduğu ve olmadığı yönündeki farklı rivayetlerdir. Müşterinin akde devam etme yönünde bir tavır göstermesi halinde kaparonun ana bedelden düşülmesi ya da akdi feshetme doğrultusunda bir tutum takınması durumunda kaparo kendisine iade edildiğinde bunun caiz olduğu konusunda bir görüş ayrılığı yoktur. Ancak bu durumda da kaparonun bir anlamı bulunmamaktadır. Burada esas tartışma konusu olan akdin feshi durumunda kaparo bedelinin müşteriye iade edilmemesi satıcı veya kiraya verene bırakılmasıdır. Bazı sahabiler ve tabiûn âlimleri bu şekildeki kaparoyu caiz görmüşler, mezhepler içerisinde de Hanbelîler aynı yönde tercihte bulunmuşlardır. Günümüz araştırmacılarının vardığı sonuç da genellikle bu yöndedir. İslam Fıkıh Akademisi 21-27 Haziran 1993 tarihinde Brunei’de yapmış olduğu toplantıda aldığı kararla (VIII. Dönemin 3. Kararı, genel 72. karar) bekleme zamanının belirlenmesi halinde bu şekildeki kaparonun caiz olduğu sonucuna ulaşmıştır.

 

2-Aynı anda üç boşama geçerli midir?

Bu konuyu anlatabilmek için konunun tarihi sürecine değinme zorunluluğu vardır. İslam öncesi Arap toplumunda talakın bir sınırı yoktu. Bir adam karısını dilediği kadar boşayıp tekrar ona dönebiliyordu. Bundan en fazla zarar görenler kötü niyetli kocaları olan kadınlardı. Çünkü kocanın aynı anda on kadını bir nikâh altında toplayabilmesi ve sınırsız cariye edinebilmesi kocanın bazı hanımlarına bu yolla haksızlık/zulüm yapmasına sebep olabiliyordu. Koca boşadığı eşine, iddetini doldurmasına az bir zaman kala dönüp tekrar boşuyor ve iddetini yeniden uzatıyordu.

Yazının Devamı İçin Abone Olmalısınız

454. Sayı Ekim 2020