Genel olarak Kur’an ayetleri ve Hz. Peygamber’in güzel ahlakı incelendiğinde
şahsiyeti oluşturan unsurlar, insana istikamet kazandırıp onu istikrarlı bir şekilde yaşama tutunduran hususlar; İlim ve irfan, akıl ve hikmet, inanç ve ibadet, ahlak ve takva, iyilik ve ihsan, zikir ve tesbih, şükür ve tevvekkül, dua ve tövbe, iffet ve hayâ, sabır ve sebat gibi erdemli davranışlar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Şahsiyet: Bir kişinin kendine has; görünüş, duyuş, düşünüş, kişilik ve davranışlarının tamamıdır. Şahsiyet deyince, kişinin düşüncede, konuşmada ve davranışlarda somut olarak ortaya çıkan öz benliği anlaşılır. Kişiliğin toplumda görünür ve belirgin hale gelmesidir. Kişinin istikamet üzere hareket etmesi, içi ile dışının istikrar sahibi olmasıdır.

Şahsiyeti oluşturan ve onun oluşmasına etki eden maddi ve manevi unsurlar vardır. Maddi unsurlar; aile, arkadaş, çevre ve toplum, eğitim, medya vs. gibi insanın yaşam tarzını belirleyen sosyal olgular oluşturur. Manevi unsurlar; din, dil, kültür, örf ve adetler, kişinin fıtrat ve tabiatı vs. gibi insanın zihin ve ruh dünyasını imar eden amillerden oluşmaktadır.

Şahsiyet oluşumunda maddi ve manevi etkenler göz önünde bulundurulduğunda bunlar içerisinden temel kaynak olarak vahiy referans alınmalı, Hz. Peygamber’in örnekliği esas olmalıdır. Kur’an da zikri geçen Peygamberler ve öncü şahsiyetler olmalıdır. Kuran ayetleri ve Hz. Peygamberin hadisleri bunları referans göstermektedir. Kur’an ayetleri ve Hz. Peygamber’in sünneti gökten inen rahmet gibidir. Kendisinden nasiplenenleri izzet ve şerefle ayağa kaldırır. Rahmet ve bereketle donatarak ahlak abidesi haline getirir. Hem dünya hem de ahiret saadeti muştular.

Örnek nesil sahabenin, “asrı saadet mensuplarının” şahsiyeti böyle oluşmuştur. İstikamet üzere yaşayarak ömürlerinin sonuna kadar istikrarlı bir şekilde hareket etmeleri böyle gerçekleşmiştir. Özellikle ilk inen ayetler onların şahsiyet oluşumunda önemli rol oynamış, hayatlarını ilmek ilmek örmüştür.

“ Yaratan rabbinin adıyla oku! O, insanı bir aşılanmış yumurtadan yarattı. Oku! Rabbin, en büyük kerem sahibidir. O rab ki kalemle (yazmayı) öğretti. İnsana bilmedikleri şeyi öğretti.” (Alak, 96/1-5) “Kaleme ve (kalem tutanların) yazdıklarına andolsun ki,” (Nun, 68/1-2)

Bu ayetlerdeki “Allah’ın adıyla” yapılan “okuma ve yazmaya” yapılan vurgu şahsiyet oluşumunun ilk basamağı olmuştur. İlim, her şeyden önce Allah için yapılmalı şahsiyet ve kişiliğin temelinde olmalıdır. İlmin olmadığı şahsiyet ve kişiliğin eksik olacağı unutulmamalıdır.

“Ey bürünüp sarınan ! Kalk, ve (insanları) uyar. Sadece rabbini büyük tanı. Elbiseni tertemiz tut. Kötü şeyleri terk et. Yaptığın iyiliği çok görerek başa kakma. Rabbinin rızasına ermek için sabret.” (Müddesssir, 74/1-7)