Veda Hutbesinde bireye, aileye, topluma ve medeniyeti inşa etmeye dair ne varsa hepsine işaret edilmiştir. Bu hutbe, Allah’ın dininin genel perspektifinin tüm insanlığa iletildiği bir manifestodur, geçmişte yaşanan ve gelecekte yaşanabilecek sosyal rahatsızlıklara çareler üreten, reçete yazan yeryüzünün ilk kişisel gelişim bildirgesidir.

Veda Hutbesi, Efendimiz Hz. Muhammed(sav)in vefatından önce ilk ve son haccının öncesinde yaptığı konuşmadır. Hem evrensel hem de Müslümanlar için özel mesajlar içeren Veda Hutbesi, geçen zamana rağmen ilk günkü tazeliğiyle günümüzde de insanlığın sorunlarına çözümler sunmaya devam ediyor.

Veda Hutbesi, yalnızca o çağdaki Müslümanların değil, çağımızın ve çağların sorunlarına çözümler sunan evrensel ilklere sahip olması, güncelliğini korumasıyla dikkat çekicidir. Efendimizin yaşadığı çağda bugünkü sorunlara parmak basması, hutbenin herhangi zamanla sınırı olmayan boyuta sahip insan hakları beyannamesi olduğunu ortaya koyuyor.

Hutbenin hitap dili çoğunlukla; “Ey İnsanlar!” şeklindedir. Rasûlullah, bu hitapla sadece karşısındaki ashabına/Müslümanlara değil, tüm insanlığa ve geleceğe sesleniyor; din, dil, mezhep, ırk ve statü farkı gözetmeksizin çağrısını tüm insanlığa yapıyor. Efendimiz (sav):

“Ey insanlar! Rabbiniz birdir, babanız da birdir. Hepiniz Âdem’in çocuklarısınız, Âdem ise topraktandır. Arap’ın Arap olmayana, Arap olmayanında Arap üzerine üstünlüğü olmadığı gibi, kırmızı tenlinin siyah üzerine, siyahın da kırmızı tenli üzerinde bir üstünlüğü yoktur…” buyurmuş, her türlü ırkçılık faşizminin karşısında olduğunu ilan etmiştir.

Sonra; “Ashabım!” diyerek, kendi döneminde yaşayan dostlarının şahitliğinde söyleyeceklerini söylüyor, nereden gelip, neleri değiştirdiklerini, sahip oldukları hak ve sorumlulukları belirterek, gerçekleştirdiği devrimler için onların şahitliğine başvuruyor.

Sonra; “Ey Müminler!” diye hitap ederek, Müslümanlara yönelik tavsiyelerini sıralıyor. İşte bu üç kesime hitap eden, düne-bugüne ve yarına dair referansları olan en büyük insan hakları beyannamesini, öncelikle Müslümanlara ve ashabına ilan etmiştir.

“Ey Müminler! Sözümü iyi dinleyiniz ve iyi belleyiniz. Müslüman, Müslüman’ın kardeşidir ve böylece bütün Müslümanlar kardeştirler. Bir Müslüman’a kardeşinin kanı da, malı da helal olmaz. Fakat malını gönül hoşluğu ile vermişse o başkadır.” Diye seslenerek Müslümanları kardeş ilan ediyor, hiç kimsenin diğerinden üstün olamayacağının altını çiziyor;

“Üstünlük ancak takvadadır, Allah yanında en kıymetli olanınız, O’ndan en çok korkanınızdır.” ifadesiyle insanlık kalitesine yeni bir boyut getiriliyor. Ardından:

“Bugün sizin dininizi tamamladım” (Maide, 5/3) ayetinin tefsirini yaparak Hz. Âdem’le başlayan tevhit mücadelesi sürecinin tarihsel serüvenini sürdürüyor.

Veda Hutbesinde bireye, aileye, topluma ve medeniyeti inşa etmeye dair ne varsa hepsine işaret edilmiştir. Bu hutbe, Allah’ın dininin genel perspektifinin tüm insanlığa iletildiği bir manifestodur, geçmişte yaşanan ve gelecekte yaşanabilecek sosyal rahatsızlıklara çareler üreten, reçete yazan yeryüzünün ilk kişisel gelişim bildirgesidir.